Қазақстан мемлекеті тәуелсіздік алғаннан кейін, оның Каспий теңізі жағалауындағы басқа елдермен теңіздегі мемлекеттік шекарасы пайда болды. Теңіздегі шекара бұрын екі мемлекеттің, яғни, Кеңес Одағы мен Иранның мемлекеттік шекарасы болса, КСРО-ның ыдырауынан кейін теңіз жағалауында бірден бес мемлекеттің мүдделері түйісті.1992-жылы Каспий теңізінің жаңа құқықтық мәртебесін анықтау мақсатында Каспийтеңізі мемлекеттері арасында келіссөздер басталды. 2018 жылдың 18-ші тамызында Ақтау қаласында бес ел — Қазақстан, Әзірбайжан, Ресей, Иран және Түркіменстан басшылары Каспий теңізінің құқықтық мәртебесін анықтайтын конвенцияға қол қойды.

Бейресми тұрғыда «Каспий теңізінің конституциясы» деп атала бастаған  Конвенция– Қазақстан және Түркіменстан елдері үшін Каспий өңіріндегі саяси тұрақтылықты сақтаудағы рөлімен әрі сауда-экономикалық тұрғыдан зор мүмкіндіктерге жол ашатындығымен маңызды. Түрікменстан 2019 жылдың 12 тамызында «Аваза» ұлттық туристік аймағында Каспий экономикалық форумын өткізеді.

Каспий бассейні болып табылатын, әлемнің ең ірі аймағындағы тарихтағы  алғаш рет өткізілетін Форум Түрікменстан Президенті Гурбангулы Бердімұхамедовтын идеясы мен басталды.

Каспий теңізі күнімен бір күнде тарихтағы бірінші үлкен Каспий форумын өткізу өте символикалық мағынасы бар. Бұл форумды өткізу Каспий теңізінің шекаралас елдеріне жаңа инвестициялық жобаларды іске асыру үшін кең мүмкіндіктер береді.

Ұйымдастырушылардың тұжырымдамалық көзқарасына сәйкес, бірінші Каспий экономикалық форумының күн тәртібі кең ауқымды мәселелерді қамтиды, олар кейінірек қатысушы мемлекеттер арасындағы өзара іс-қимылдың перспективалық бағыттарының негізін құрайды. Сауда-экономикалық байланыстарды жандандыруға, соның ішінде ауқымды жобаларды әзірлеуге және жүзеге асыруға жағдай жасау сияқты өзекті мәселелер пікір алмасу және идеяларды талқылау үшін өткізіледі деп болжануда.

Алдағы іс-шара Каспий теңізі мен оған іргелес өңірлердегі экономикалық, сауда және инвестициялық ынтымақтастыққа қуатты шығармашылық серпін береді, Каспийді Еуразиядағы жаңа геоэкономикалық кеңістікті қалыптастыруда және қазіргі жаһандық тенденцияларға жауап беруде шешуші рөл атқаратын халықаралық маңызы бар ірі көліктік және транзиттік аймаққа айналдыру жоспарлануда.

Осылайша, Каспийдегі бірінші Каспий экономикалық форумының бастамашысы және ұйымдастырушысы ретінде әрекет етіп, Түркіменстан іс жүзінде Каспий теңізіндегі кең халықаралық ынтымақтастық саясатына бейіділігін, оның бейбітшілік, қауіпсіздік пен орнықты даму кеңістігіне айналуын растайды.

Алишер Хамраев, Гелдимурат Хаидов

ОҚМУ-нің студенттері;