Жүз сом емес,

Жүз жолдасың болсын, – деп

үгіт айтқан коммунистік сол «сүннет».

Әл жимадық әндемді боп әмиян,

Мал жимадық қорамызға толсын, – деп.

 

Бүгінгідей баю қайда ұрлап ап,

Сақилықпен күндер өткен сырғанап.

Айлығымыз – азық еді,

Ал, енді

Байлығымыз – киім еді бір қабат.

 

Бөлінбеген ұсақ пенен іріге

Сол бір заман естен кетпес тіріде.

Анау озды, мынау тозды, – дейтіндей

Бәсекенің болмайтұғын бірі де.

 

«Сабыр түбі – сары алтынды» санаға ап,

Салқам болды шеттерінен жаны абат.

Бауыр еді бір-біріне бейтаныс,

Қауым еді қаузағаны – қанағат.

 

Байлық емес,

Бағаланған кісілік,

Қайда қалды сол бір сәби түсінік?

Адал болдық, аңғал болдық.

Білмедік

аңғалды аттан кететінін түсіріп.

 

Нарық келді…

Мәз қымызға, мәз аққа,

Халқым қалды қаржы деген азапқа.

Жүз дос емес,

Жүз сомның да керегін

жүз жылда ұққан

Не дерсің бұл қазаққа?!

***

Табынудың болатынын түр-түрі

Танымаудың өзі кейде күлкілі.

Мен табынсам, тектілерге табынам,

Солар нағыз ұлыс даусы,

Ұлт үні.

 

Мен табынсам күйін шертпей біржардың,

Бүтін жұртқа басымды иіп, бүр жардым.

Даналықтың тері сіңген тері тон

Мың есе артық ішігінен мырзаңның.

 

Алқауына алғанымен ақ жалған,

Адам емен бабым келіп, бақ жанған.

Сыйлы еріме сүйенемін сондайда,

Билеріме…

Қара қылды қақ жарған.

 

Қарашадан биік тұрар күтімі

қараулармен халықтың жоқ бітімі.

Патшаға да табынуға бармын мен

Жұрты бай да,

Болса өзі жұпыны.

 

Арды ойлаймын,

Нәрді ойлаймын төл емген,

Нарды ойлаймын намыс десе өлермен.

Жақсыларға табынам деп,

Жақсы ісі

тапшыларға табына алмай келем мен.

***

Ағып жатқан арнадай

Азаны мен қазаны.

Ғайып болды, жалған-ай,

Бұрынғының қазағы.

 

Көшті қойшы,

Көшпеймін

Керек емес түйесі.

Кемігенін не істеймін

Кеңдігімнің киесі?!

 

Қайда қалды тау ішін

Жаңғырық қып бір өзі;

Самбырлаған дауысы,

Салдырлаған мінезі?!

 

Иен далада есінеп,

Иеленген жалғанды;

Есебі жоқ, есі жоқ,

Қайдан табам аңғалды?!

 

Жебей қаузап желіні,

Саумалына мәз осы;

Қайда айдай келіні,

Қайда «айғай» әжесі?!

 

Қайда –

Ұрыс-жанжалға

араша боп аз ісі –

қара қылды қақ жарған

қазиы мен қазысы?!

 

Түсіңде емес,

Көп кірне

Ішіңде ғой, мұны да ұқ.

Ұлтарақ боп кеткен бе,

Ұлтымдағы ұлылық?!

 

Азаймайтын арнадай

Азаны мен қазаны;

Байыз тапты-ау, жалған-ай,

Баяғының қазағы.

 

Тайғанадым, адастым,

Тайлағымды сеңге айдап –

Көшпен кеткен қазақты

Көшпей іздеп мен бейбақ.

Абзал Бөкен