Қазақ тұрмысындағы ырымдар мен тыйымдар

* Көрші-қолаңнан біреу алыс жолға аттанғанда ауылдағылар жолаушының тоқымын қағады. Бұл «тоқымқағар» деп аталады. Жолаушы аттандырған үйдің иесі дастарқан жайып, жиналған жұртты сыйлайды. Жұрт жолаушыға ақ тілеу айтады.

* Бір шаруамен үйге кірген адам тізе бүгеді, тіпті өте асығыс болғанның өзінде де тізе бүгіп, үй иесіне ілтипат жасауға тиіс. Бұл — шаңыраққа құрмет. Егер келген адам түрегеп тұрып шаруасын айтса, үй иесі: «Неге тізе бүкпейсің, біздің үйдің сиыры түрегеп тұрып бұзауласын дегенің бе?» — деп өкпе айтады.

* Қазақ салты бойынша от алуға келген кісі от алғалы келгенін айтпайды. Отты алады да, үнсіз шығып кетеді. Тек: «От ана, сақтай гөр!» — деген тілек айтады. Әсілі от алу — жақсы әдет емес, сондықтан от алушы басқалармен сөйлеспейді. «Ел іші ала, кереге басы пәле болмасын» дейді.

* Ұзатылған қыз соңынан ерген сіңлісіне өзінің тақиясын, бөркін береді. Бұл – «Ендігі кезек сенікі, бағың ашылсын», – дегені. Мұны қазақ «Шарғы» дейді. Шарғылы қызға жеңгелері, құрбылары: «Бағың жансын, бағың ашылсын!» – деп жақсылық тілейді. Жасы үлкендері: «Маңдайың жарық болсын», – деп, маңдайынан иіскейді.

* Келін түскенде, қыз ұзатылғанда, жолаушы сапардан оралғанда, құда не туыс-туған келгенде, тағы басқа қуанышты күндерде ауыл әйелдері құрт-ірімшік, қант-кәмпит, күміс тиын араластырып, топтасып тұрған адамдардың ортасына «Шашу, шашу!» деп айқайлап тұрып шашады. Шашуды барлығы теріп алып, ырым ретінде үйлеріндегі балаларына апарып береді. Бұл балалары ырысты болсын дегені.

Оқи отырыңыз... Авторлық мақалалар

Пікір қалдыру

Сіздің E-mail-ңыз жарияланбайды.